jueves, 1 de noviembre de 2012

Motibo sozialak. Kapitulu 11


Motibo sozialak

AFILIAZIO/KIDETZAREN ZERGATIA


            Hasiera batean, kidetzaren zergatiari buruzko ondorengo definizioa ematen zen: "pertsona batekin edo gehiagorekin ematen den afektuzko erlazioaren ezarleku, jarraipen edo berreskurapena" (Atkinson, Heyns eta Veroff, 1954). Autore hauen iritziz, nAf ez da kanporapenaren, sinpatiaren, elkarkoitasunaren edo mundutasunaren konstrukto berdina. Esate baterako, burututako lehenengo ikerketetan ondorioztatu zuten nAf handia zuten pertsonek mundutasun maila txikiagoa izan al zutela kidetzarako esfortsu txikia egiten zuten pertsonak baino (Atkinson, Heyns eta Veroff, 1954; Crowne eta Marlowe, 1964; Shpley eta Veroff, 1952). Hau da, nAf erlazionatu behar dugu ukapen interpertsonala jasateko beldurrarekin (Heckhausen, 1980). NAf handia duten pertsonek beste pertsona batzuekin interekintzak izatea beharrezkoa dute eta erlazio horiek aurrera eramateko orduan gogo biziz jokatzen dute. Besteen  gaitzetsa norberarekiko beldurrarekin hartzen dute. Beste pertsonek norberarekiko duten iritziak ezagutzeko pertsona horiekiko segurtasun maila handia bilatzen dute. Jokaera honek, zoritxarrez, mundutasun gutxiagoko jokabideak bultzatzen ditu.

            Atkinsonen et al., ikerketan aipatzen den bezala, kidetzaren beharrezkotasuna sozialki ondo ikusita egotearen beharrarekin eta erlazio interpertsonaletan segurtasuna izatearekin adieraziko zen. Baina Boyatzis-ek (1973), berriz, pentsatzen zuen nAf kontzeptuari ematen zitzaion esanahia lotuegia zegoela "ukapenerako ansietatearekin" eta ez zela baloratzen nAf kontzeptuaren alderdirik positiboena, hau da, "kidetzarekiko interesa". Boyatzis-ek kidetzaren zergati positiboak aztertzeko beharrak adierazi zituen. Modu honetara, hamar urte beranduago, Dan McAdams-ek horri buruzko lan garrantzitsu bat egin zuen.

            McAdams-ek (1980, 1982ª, 1982b; McAdams eta Constantian, 1983; McAdams, Healy eta Krause, 1984) modu positiboago batean erantzun zion nAf  kontzeptuari "motivo de intimidad" lanaren bitartez, hau da, erlazio interpertsonal kuttunak izatearen giza ondorioa zeinak baztertuak izateko beldur gutxi suposatzen dituztenak. Intimitatearen zergatia giza erlazioen kalitatean du kezka. Garrantzitsuena ez da besteekin egotea, baizik eta besteekin hartu emaneko erlazio kuttuna, intimoa eta komunikakor bat izatearen nahia (McAdams, 1980). 11.3 taulan ikus dezakegu intimitatearen motibazio altua duen pertsona baten perfila, McAdams-ek egindako ikerketa baten arabera. Intimitatearen motibazio baxua duen pertsona batekin konparatuz, intimitatearen motibazioa altua duenak pertsonataz eta hauekin mantentzen duen erlaziotaz askotan pentsatuko du (pentsamenduak), testu narratiboak TAT  idatziko ditu afektuzko erlazioan gertatutako bibentzia positiboak aipatuz (gai TAT), bere buruaz datuak emango ditu, intentsitate altuarekin elkarrizketak arretaz entzungo ditu eta elkarrizketa anitzak izango ditu (interakzio estiloa), maitasuna eta elkarrizketa deskribatuko ditu bizi beharreko esperientzi esanguratsuak bezala (txosten autobiografikoak) eta besteek zerbait kuttuna, zintzo eta ez meneratzaile bezala ikusiko dute (garaikideengatik egindako ebaluazio giza aldekoak) eta interakzio pertsonal bat egondako momentu batzuk gogoratzeko gaitasuna du (memoria).

            Beraz, nAf kontzeptutaz aritzen garenean kontutan izan behar ditugu aspektu positiboak (erlazio kuttunak, intimoak eta positiboak izateko beharra) nahiz aspektu negatiboak (erlazio interpertsonalak izateko, mantentzeko eta berreskuratzeko beharra).

            11.3 TAULA: intimitatearen motibazio altua duten pertsonen perfila.

MAILA
EZAUGARRIAK
Pentsamenduak.
Erlazio eta adiskidetasunari buruz.
TAT gaiak.
Erlazioek aspektu positiboak ekartzen dituzte: bi pertsonen arteko elkarrizketa, konpromezuaren espresioa eta erlazioen arteko loturak eta harmonia interpertsonalaren espresioa.
Interakzio estiloa.
Beraiei buruzko informazioa ematen dute.
Entzuteko ohitura handia.
Elkarrizketa gehiago.
Autobiografia.
Maitasunaren eta elkarrizketaren gaiak bizi izandako esperientzia positibo bezala aipatzen dituzte.
Garaikideen eboluzioak.
Pertsona kuttuna, maitagarria, zintzoa eta ez meneratzaile bezala ikusten da.
Memoria.
Memoria martxan jartzen da interakzio pertsonal baten bidez zenbait historia kontatzen diren bitartean.




            KIDETZAREN ONDORIOZ AKTIBATUTAKO  JOKABIDEAK.

            Erlazio interpertsonalen garapena. Goi mailako ikasketak burutzen dituzten ikasleen artean ondorengoa aztertu da: adiskidetasun berriak sortu behar direnen artean, nAf altua duten pertsonek giza talde askotan bilatuko dituzte loturak, baina nAf baxua duten ikasleen artean berriz, giza talde gutxiagotan bilduko dira. Bestaldetik ere, nAf altua duten pertsonek denbora gehiago emango dute besteekin interakzio bat izaten eta adiskidetasun berriarekin hasten direnean erlazio egonkorragoak, sendoagoak eta luzeagoak sortuko dituzte (McAdams eta Losoff, 1984). Eta, nAf altua dutenek, gauza gehiago ezagutuko dituzte beraien lagunei buruz.

            Aurkitu izan da ere, adiskide berri bat sortzen ari denean eta ezagunetik lagun izatera pasatzen denean, poztasun maila ezberdinak bizi dituztela erlazio pertsonal hori dagokionez nAf altua eta nAf baxua duten pertsonen artean. Lehenengo mailako ikasleekin egindako ikerketa baten emaitzak aztertuz adiskidetasun berriei dagokionez, nAf altua zuten ikasleek gero eta gustorago egoten ziren beraien erlazioen garapenarekin (Eidson, 1980). Bestaldetik, nAf baxua zuten ikasleek justo kontrakoa sentitzen zuten, hau da, ahalik eta denbora gehiago pasatu eta gero txartoago sentitzen ziren beraien erlazioen garapenarekin. Eidelson-ek (1980) esaten duenaren arabera, nAf baxua duten pertsonek zenbat eta adiskidearekin erlazio estuago bat izan gero eta neke gehiago sentituko dute, baina nAf altua dutenek egoera berdina poztasunez jasoko dute.

            Sare interpertsonalen mantenimendua. NAf altua duten pertsonek, adiskideak mantentzeko estrategia gisa ondorengo gauzak egiten dituzte: dei eta gutun gehiago idatzi, lagunei nAf baxua duen beste pertsona bat baino bisita gehiago egiten die (Lansing eta Heyns, 1959). NAf altuko pertsonak denbora gehiago pasatzen dute telefonoz hitz egiten (Boyatzis, 1972). McAdams eta Constantian-ek (1983) egiaztatu zuten nAf altua zuten pertsonek denbora gehiago ematen zutela gutunak idazten edota aurrez-aurre hitz egiten. Beraz, datu hauek kontutan hartuz ondorioztatu dezakegu nAf altua duten pertsonek, nAf baxua dutenekin koparatuz, elkarrizketetan gehiago parte hartzen dutela.

            Ikerketa bat burutzeko, nAf altuko eta baxuko pertsonak bildu zituzten eskakizun zehatz batekin; bi hilabetean zehar egutegi bat bete behar zuten egunean 15-20 minutuko iraupeneko izandako elkarrizketak aipatuz (McAdams, Healy eta Krause, 1984). Emaitzak oso argiak izan ziren; nAf altuko pertsonek elkarrizketa luzeagoak mantendu zituzten, beraietaz gehiago hitz egin zuten, arreta gehiago jartzen zuten elkarrizketetan eta lagunenganako konfiantza eta kezka gehiago adierazten zuten. Honek ondorio bat ekartzen du; nAf altuko pertsonak erlazio kutunak eta pertsonalak mantendu nahi dituzte (hau da, intimoak). Nahiz eta lagunak kontsideratzen ez dituzten pertsonetaz hitz egin (adibidez, ezezagunak), nAf altuko eta baxuko pertsonek modu ezberdin batez jokatuko dute. Adibidez, nAf altukoek adjektibo positiboagoak erabiliko dituzte pertsona horiek deskribitzeko orduan eta ekidituko dituzte adjektibo negatibo guztiak (McClelland, Constantin, Pilon eta Stone, 1982). Baloreei dagokionez, nAf altua dutenek garrantzi handia emango diote "bake mundiala" eta "benetazko adiskidetasunari" bezalako baloreei (Rokeach, 1973). Balore horiekin, beraiek beharrezkoa duten harmonia, maila interpertsonal batean adierazi nahi dute.

            Gatazka bat gertatzen denean edo harmonia interpertsonala amaitzen denean, nAf altukoak ez dira arazoan sartuko eta eztabaidak ukatuko dituzte (Exline, 1962). Pertsona hauek ere ukatuko dituzte konpetibitatea eskatzen duten jokuak (Terhune, 1968) eta joku horietan parte hartzen behartuta aurkitzen direnean jokabide pasibo bat mantenduko dute eta baztertuko dira gatazka bat sortzea suposatzen duen lehiaketa horretatik. Hauetako kezkak -bakean oinarritutako munduaren balorazioa, taldetan ez eztabaidatzea eta eztabaidak ukatzea- gatazka interpertsonalak ekiditzeko estrategiak bezala kontsideratu al dira.

            NAf altua dutenek besteek beraienganako duten iritzia kezka haundiagorekin jasotzen dute eta pertsonen artean ematen den interakzioa modu pozgarriago batean baloratzen dute. Beste pertsona bat beraien burua ebaluatu behar duenean, Byrne-k (1961) ikusi zuen nola nAf altua zuten pertsonek ansietate maila altuago batekin jasotzen zutela beraien garaikideak emandako giza-balorazioa. Byrne-k nAf altuko zein baxuko ikasle talde batekin azterketa bat egin zuen eta horretarako ondorengoa aipatu zuen: "zuen adin bereko gazte batzuk 15 minutu pasatuko dira zuetako bakoitza ebaluatzen eta ondorengo puntuak ebaluatuko dituzte: zuen populazioa, kontrako sexua zuengana ikusten duen xarmangarritasuna eta zuen sinpatia". Aurkitu zen nAf altuko ikasleek ansietate gehiago agertzen zutela ebaluaketaren aurrean nAf baxukoak baino. Beraien erlazio interpertsonalak ondorioztatzen duten poztasunari dagokionez, nAf altukoak barre egiten dute eta pertsonekin begi-kontakto gehiago dute nAf baxukoekin konparatuz (McAdams, Jackson eta Kirshnit, 1984). Barre egitearen eta begi-kontaktoa izatearen jokabideak eragingo dute beraien ebaluazioak egiterakoan nAf altuko pertsonak kuttunak, maitagarriak eta zintzoak bezala ikustea (McAdams eta Losoff, 1984).

            KIDETZAREN JOKABIDEA AKTIBATZEN DUTEN EZAUGARRIAK.

            Beldurra/ansietatea. Egoera hauek, kidetzaren jokaerak aktibatzen dituzte beharbada kidetza izatearen beharra gabe. Bi egoera ezagutzen dira non besteekin kidetzeko nahia igotzen da; giza bazterketa eta beldurra aktibatzen duten baldintzak (Schachter, 1959). Bazterketa eta beldur baldintzetan, subjektuak eraginda (agitado) eta tenso bezala agertzen dira, sufrimendua eta miña sentitzen dute eta gainbeheratuta bezala daude. Beldur edota ansietate hau kentzeko, subjektuek normalean, beste pertsona batzuk bilatzeko estrategiak burutzen dituzte (Rofe, 1984).

            Adibide bat izago zen beldurraren eta kidetzaren artean dagoen erlazioa. Beldurra sentitzen dutenean, kidetzaren beharra ikusten dute besteenganako laguntza sentikorra jasotzeko eta, modu honetara, aztertzen dute nola besteek jokatzen dute objektu beldurgarri horren aurrean. Adibidez, imaginatu zaitez kanping batean zaudela eta gauean zarata gogor bat entzuten duzula. Zarata horrek, beharbada ikaratzen zaitu eta, beharbada beste pertsona bat bilatzera zoaz laguntza sentikorra eta fisikoa jasotzeko eta ikusteko zu bezalako beldurrezko errekzioa jaso duen ala ez.

            Schachter-rek (1959) ikerketa bat burutu zuen beldurra-afiliazioa erlazioa proban jartzeko. Bi baldintza esperimental sortu zituen, bata ansietate maila altuarekin eta bestea ansietate maila baxuarekin. Subjektu guztiei azaldu zioten deskarga elektriko batzuk jasoko zituztela (objektu beldurgarria) esperimentuaren parte bezala. Ansietate altuko baldintzetan, subjektuari esaten zioten deskarga elektriko asko jasoko zituztela  "deskarga horiek miña eragingo zien". Ansietate baxuko baldintzetan, subjektuari esaten zioten deskarga elektriko gutxi eta leunak jasoko zituztela "ez ziren mingarriak izango" eta deskargak baino kili-kiliak bezala izango zirela. Lehenengo subjektuari deitu eta deskargak eman baino lehen 10 minutuko epean itxaroten egon behar zen subjektuari ondorengo galderak egiteko: 1) bakarrik egotea nahiago zenuen, 2) beste subjektu batekin egotea nahiago zenuen edo 3) berdin zaizu gauza bat edo bestea. Ikerketaren neurriak subjektua bakarrik egotea edo beste batzuekin afiliatuta egotea zen eta noski, ez zeuden inongo deskargarik. Taula 11.4 markatzen duen bezala, ansietatearen eta afiliazioaren artean erlazio positibo eta gogor bat agertu zen. Ansietate maila altukoen artean bi heren afiliatu nahi izan zuten itxaroten egon ziren periodo horretan, baina ansietate maila baxukoen artean heren bat bakarrik afiliatu nahi izan zuten.


           



11.4 TAULA: zintxotansun mailaren arabera afiliatzeko gogoa.

BALDINTZA
BESTEEKIN ITXARON
BAKARRIK ITXARON
BERDIN ZAIE
Ansietate baxua
20
3
9
Ansietate altua
10
2
18
           
Beranduago, Schachter-rek aurkitu zuen ansietate egoeratan afiliatzeko nahia handitzen zela baina deskargak jasoko zuen beste subjektu batekin. Subjektuek aukeratu al zutenean bakarrik edo beste pertsona batekin (objektu ez beldurgarri batekin) itxarotea, ansietate maila altuko subjektuek nahiago zuten bakarrik itxarotea. Ondoko esaera zahar hau "la miseria busca compañía" beste honengatik aldatu beharko da kasu honetarako "la miseria busca compañía miserable". Horrelako adibideak gaur egun alkoholikoentzako autolaguntza terapiatan, ama ezkongabeetako taldeetan, gaixotasun berdina pairatzen duten gaixoetan eta horrelakoetan ikus dezakegu. Hau da, gizakion joera da antzekoak bilatzea egoera arazotsuetan.

            Dudan jarri al da, Schachter-rek (1959) egin zuen moduan, zergatik gizakiok bilatzen ditugu gure egoera berdinean dauden beste subjektuak. Badirudi honen arrazoi nagusia dela bakoitzak dituen beldurretaz zurekin konpartitzen dituen beste batekin komentatzerakoan, ansietate gutxiago sentitzen dela. Gainera, besteak lasaitasun eredu bezala erabili al dira. Besteek ere zerbait egin al dute ansietate altuko pertsona hori pentsatzeaz lekoratzeko (distraitzeko). Esate baterako, lasaitasun ereduak egotearena eta lekorapen teknikak lantzearena ansietatea murrizteko bi estrategia garrantzitsu bezala konsideratzen dira (Epley, 1974). Datu bezala aipatuko dugu ansietatea duen pertsona lasaitzeko erabiltzen dugun subjektua bere lana ez baduela behar den moduan betetzen, ansietatea duenak nahiago izango duela bakarrik itxaron (Rofe, 1984).

            Lotsa. Ansietatea ez da kidetzaren joera aldatzen duen jokaera sentikor arousal bakarra. Sarnoff eta Zimbardo (1961) zorrotzak agertu ziren Schachter-ren datuak aztertzerakoan ansietatearen eta kidetzaren erlazioari buruz. Datu horiek ondorioztatu zuten ez zutela aipatzen sentikor arousala bere orokortasunean afiliatzeko joera handitzen duela. Esate baterako badaude emozio batzuk, lotsa adibidez, eragiten dutela pertsona batzuk bakarrik egotea.

            Yona Teichman-ek (1973) frogan jarri nahi izan zuen Sarnoff eta Zimbardo-ren hipotesia zeinak esaten zuen zenbait joera sentikor arousal, ansietatea adibidez, afiliazio indizeak handitzen zituela baina berriz, beste joera arousal, lotsa adibidez, afiliazio indizeak murrizten zituela. Teichman-ek ikasle batzuei eskatu zien ikerketa batean parte hartzeko non ikasleek beraien sentimendu intimo eta pribatuenak, beraien arazoak eta berdurrak ezezagun talde bati kontatu behar zituztela eta bitartean beraien erantzun fisiologikoen azterketa egiten zuen makina baten bidez konprobatzen zuten aipatutako guztia egia zen edo ez (adibidez, RGP). Ansietate baxuko taldeari eskatu zioten elkarrizketa normal bat gai alaitsuenei buruz. Lotsa handiko subjektuei eskatu zioten erabiltzeko "gratificación oral"-a zuten objektuak (adibidez, txupeteak, biberoiak, chupachups-ak,...) "responsivilidad fisiológica de los sujetos a la gratificación oral" egiaztatzeko. Lotsa indize baxukoei eskatu zioten gutxi gora-behera berdina baina erabilitako objektuak "gratificación neutral"-ekoak ziren eta ez zuten lotsarik ekoizten, adibidez puxika, txilibitua,... erabiltzea. Orokorrean, subjektuek nahia zuten beste pertsona batekin itxarotea, baina ansietate maila altukoek nahia handiagoa adierazten zuten beste pertsona batekin itxaroteko (%90a  %75aren aurka). Bestaldetik, lotsa indize altukoek ez zuten hainbesteko gogoa azaltzen beste pertsona batekin egoteko (%60a  %77aren aurka).


BOTEREAREN ZERGATIA


            Boterearen zergatia mundu materiala eta giza-mundua bakoitzaren irudira ajustatzearen nahia bezala definitzen da (Winter eta Stewart, 1978). Winter-rek (1973) boterearen zergatiari buruzko ondorengo definizio formala eman zuen: “pertsona batengan, talde batengan edota mundu orokor batengan influentzia, kontrola eta inpaktua” izatearen beharra. Inpaktua ahalbidetzen du boterearen hasiera eta finkapena, kontrola lagunduko du boterearekin mantentzeko eta influentziak ahalbidetuko du boterearen zabalkuntza edo boterea berreskuratzea. Boterearen aspektu hauek askotan nagusitzearen, aiputearen (reputación), statusaren eta mailaren beharrarekin lotuta dago.

            Boterearen zergatia ondorengo ekintzagatik ezagutzen da “actividad crónica del sistema nervioso simpático expresado mediante niveles altos de presión sanguínea y liberación sostenida de catecolaminas (adibidez, epinefrina eta norepinefrina, 3.Kapituloa) (McClelland, Maddocks eta McAdams, 1985). Odol presio altuaren eta katekolaminen ondorioz, nPod altuko pertsonek gehiago eztabaidatzen dute, gehiago haserretzen dira, konpetibitatea duten kiroletan parte hartzen dute, eta arazo gehiago izaten dituzte gauen lo egiteko, nPod baxuko pertsonekin konparatuz. McClelland-en (1982) ustetan, nPod pertsonari uzten bazaio bere ekintza sinpatikoa adieraztea zari sozialak lortzeko, orduan eta hobeto sentituko dira. Baina, bere ekintza sinpatikoa blokeatzen eta debekatzen bazaie (adibidez, nagusiaren eskakizunak bere menpekoa izateko) orduan ekintza sinpatiko ez-zaritua gaixotasun fisiko bat izateko probabilitatea igotzen da. Ondorioz, ekintza sinpatikoek sentsazio positiboak sortuko ditu zarituak daudenean, baina bestetik gaixotasun fisikoak ekarriko ditu debekatzen direnean.

            BOTERE ZERGATIAREN ONDORIOZ AKTIBATUTAKO JOKAERAK.

            Buruzagitza: talde txikitan ematen den esker-on. Winter-rek (1973) erakutsi zuen nola nPod altuko pertsonak taldeetan esker-ona bilatzeko joera zutela eta besteen aurrean ikusgarria izateko modua bilatzen zutela. NPod altuko ikasleek, adibidez, unibertsitateko egunkariari gutunak bidaltzeko joera agertzen dute eta arriskuak hartzen dituzte publikoki atentzioa deitzeko helburuarekin (McClelland eta Teague, 1975; McClelland eta Watson, 1973). Gainera, nPod altuko ikasleek irakasleekin eztabaidatzeko eta klasean komentarioak egiteko joera agertzen dute (Veroff, 1957).

            Buruzagitzari dagokionez, Fodor eta Smith-ek (1982) erkatu zituzten nPod altuko eta baxuko pertsonengatik zuzendutako taldeen kalitatea. Taldeek hitz egin behar zuten (hipotetikoki) merkatura atera behar zuten produktu zehatz bati buruz (mikrouhina). Aurkitu zen nPod altukoengatik zuzendutako taldeek erabaki pobreenetara iristen zirela. Talde hauetan informazioaren hartu-eman gutxiago eman zen, estrategia ezberdin gutxiago aztertu ziren. Emaitza hauek adierazten dute, nPod altuko pertsonen joera dela besteak beraien plangintzetara moldatzea eta honek ondorio ezkorrak ekar ditzake taldearen funtzionamendurako.

            Beste antzerako ikerketa batean, Jones-k (1969, McClelland-en aipatua, 1985) talde txiki  eta ezezagun batek eztabaida batean parte hartzea lortu zuen. Eztabaida hau denbora tarte txiki batean eman zen. Pertsona guztiak, TAT bat bete zuten beraien nPod-a ebaluatzeko. NPod altuko pertsonak izan ziren gehien hitz egin zutenak eta "besteengan gehien eragin zutenak" eta "besteei hitz egitera animatu zietenak" bezala ebaluatuak izan ziren. Hala eta guztiz ere, nPod-dun pertsonak ez ziren "jatorrenak" eta ez ziren izan "lan hoberena egin zutenak" edo "ondorio batera iritzi ziren" pertsonen moduan epaitu. Ikerketa hauek berrikustean, Winter eta Stewart-ek (1978) ondorengo pausuak eskeintzen dituzte elkarrekintza sozialerako erabilgarriak direnak nPod altuko pertsonentzat: "hitz egin ezazue, arazoa azal ezazue (beste pertsonei nola konpondu litekeen esatera animatuz), parte har ezazue eta ez utzi alde batera beste pertsonen ebaluazio negatiboak bakarrik helburu bat baitute: ondo erortzea".

            Agresibitatea. Gizarteak gehienetan agresibitate zabaleko uneak edo gertaerak kontrolatu edota inhibitzen ditu. Hortaz, boterearen zergaitien manifestazio erasokorrak "inpultso agresiboen" ondorioz adierazten dira. McClelland-ek (1975) jakin arazi zuen, nPod altuko pertsonak, bai emakumeak zein gizonezkoak, bultzada erasokor gehiago izaten dituztela nPod baxuko pertsonen aldean. Antzeko ikerketa batean, Boyatzis-ek (1973)  galdetu zien nPod altuko eta baxuko pertsonei, ea  inoiz izan duten gogorik: atasko batean edonorri garrazi egiteko, geletatik gauzak botatzeko, haltzariak edo beirazko gauzak puskatzeko, dendetako zaltzaileei burla egiteko. NPod altuko pertsonek gauza hauek egiteko gogo gehiago adierazi zuten nPod baxuko pertsonek baino. Boyatzis-ek galdetu zietenean ea egin zituzten orain azaldutako gauzak, ez zen agertzen nPod eta agresibitatearen arteko erlaziorik.

            NPod altuko pertsonak asertiboa izaten ahalegintzen da eta baita ere eragina izan dezan ahalegintzen da baina batzutan gizarteagatik mugatuta geratzen da. Jarrita dauden inhibizio sozialak baztertzen direnean, nPod altuko gizonak jokaera agresibo gehiagotan parte hartzen dute nPod baxuko gizon batek baino (McClelland, 1975; McClelland, Davis, Kalin, y Wanner,1972; Winter, 1973). Alkohola adibidez, jarrita dauden inhibizio sozialetatik askatzeko dagoen era onartu bat da eta nPod altuko gizonak edan ondoren agresiboak izatera jotzen dute (McClelland et al., 1972). Alkoholak, nPod altuko pertsonengan agresibitatea eragiten du, botere sentsazio subjetiboa hasi egin delako. Hala eta guztiz ere, argi dago pertsonak bere boterea handi dezakeela bere reputazio, ospe eta liderazgoaren ondorioz baina, badaude jokaera batzuk kontrol handiago baten ilusioa ematen dutenak. Adibidez: gauza arriskutsuak egitea, keinuen bidez edota postura ez-berbalak, hizkuntza gehiegizkoa, drogen erabilera, alkohola eta abiadura handiz kotxea gidatzea.

            Agresibitatearen kontrako inhibizio sozialak, estresaren eta gertakari negatiboen ondorioz baztertuak ikusten dira. Mason eta Blankenship-ek (1987) aurkitu zuten nPod altuko gizonak, baina ez emakumeak, beraien gertuko pertsonak abusatuz, gehienetan bikotea, egiten zietela aurre estres eta egoera ezkorrei. Ikusi denez, estresa eta egoera ezkorrak dira agresibitatea agertarazten dutenak nPod altuko gizonen artean. Errazago esanda, botereagatik motibazio handia duten gizonak arazoak konpontzeko abuso fisikoak erabiltzen dituzte.

            Eragina duten ikasketak. Boterearen zergatia, instituzio edo borondatezko erakundeetan errespontsabilitateak edota hauen topaketarekin erlazionaturik dago (Winter, 1973). Winter-rek (1973) botere beharra zuten klase ertain eta altuko gizonekin ikerketa bat egin zuen. Ikerketaren ondorioz, nPod altuko gizonek honako lanbide hauek izaten zituztela aurkitu zuen: exekutiboa, maixua, psikologoa, kazetaria, apaiza eta diplomatiko internazionala.Winter eta Stewart-en arabera (1978), ikasketa hauek guztiak amankomunean dutena zera da, pertsonen jokaera zuzentzea aurretiko plangintza batekin adosturik. Gainera, ikasketa hauek, pertsonari zari eta zigor nahikoa ematen dizkio beste baten jokaeran eragina izan dezan. Maixuak, apaizak eta diplomatikoak adibidez, beraien moduak dituzte, pertsonak, aginduta dagoen bidetik irtetzen badira zigortzeko. Kazetariak, pertsonak zigor ditzake argitaletxeen ondorioz. Exekutiboek ere beraien aldetik, langileei aginduak eta ekoizpen egutegiak ematen dizkiote, beraien jokaeran eraginaz aparte.

            Ospedun pertenentziak. Winter-ekin (1973) bat etorriz, nPod altuko pertsonek botere sinboloak edota "ospedun pertenentziak" biltzera jotzen dute. Ikasle unibetsitarioen artean, nPod altuko pertsonek nPod baxukoek baino probabilitate gehiago dituzte kotxe bat, telebista bat, musika aparatu bat, kuadroak, ... edukitzeko. Baita ere beraien logeletan beren izenak jartzen dituzte. Jende hedadetuen laginaren arabera, nPod  altukoek, baxukoek baino probabilitate gehiago dituzte kolorezko telebista bat, pistola bat edota kotxe deskapotable bat edukitzeko.

            NPod altuko pertsonek ere kreditu txartel gehiago edukitzen dituzte nPod baxukoek baino (McClelland, Davis, Kalin eta Wanner, 1972; Winter, 1973). Winter eta Stewart-ek ondorioztatu zuten (1978), nPod altuko pertsonek txartel gehiago zituztela, beraien firmaren bidez nahi zuten guztia eskura ahal zutelako, lehendakariak, jende aberatsak eta erregetzak bezala (hauek guztiak izugarrizko boterea baitute).

BOTERE JOKAERA AKTIBATZEN DUTEN PIZGARRIAK.


Hainbat ikerketa egin dira, nPod-a aktibatzeko ingurunea manipulatuz. Ulerman-ek (1972) aurkitu zuen "ikertzaile" papera egin behar zutenak kontrol taldeak baino irudi gehiago ikusi zituztela. Irudi hauek botereaz erlazionaturik zeuden. Stewart eta Winter-ek (1976) aurkitu zuten, hipnosi erakustaldi batean,  behatzaileek botereaz erlazionaturiko irudi gehiago ikusi zituztela kontrol taldeak baino. Steele-k (1977), ikasle talde bat inspirazio diskurtso batzuk entzutera eraman zituen eta aurkitu zuen, TAT kontakizunaren (narrativa) irudiak, boterearekin erlazionaturik daudenak, epinefrina sekrezioekin eta diskurtsoarekin erlazionaturik zeudela baita ere. Hiru ikerketa hauen izendatzaile komuna (denominador común) honako hau da: kontrol edo eragina duen egoerak boterearekin erlazionaturiko irudiak gehitzen dituela.






No hay comentarios:

Publicar un comentario