C. Rogers. Pertsona arteko erlazioak. Orientabidearen gunea

 

PERTSONA ARTEKO ERLAZIOA: ORIENTABIDEAREN GUNEA

Carl R.Rogers

Artikulu honetan, irakurlearekin ondorio bat eIkarbanatzea gustatuko litzaidake; norbanakoekiko urteetako tratu edo erlazioen esperientziatik eratorritako komentzimendu bat; etengabe hazten doan ebidentzia enpirikoen oinarripean nolabaiteko baieztapena topatzen duen ondorio bat. Sinpleki, jendearekiko erlazioak suposatzen edo eskatzen dituen lan profesionalen barietate haundi batean, -psikoterapeuta, irakasle, erlijioso, orientatzaile, langile sozial nahiz psikologo kliniko gisa- pazientearekiko topaketa pertsonalaren kualitatea da bere eraginkortasuna zehazteko elementurik esanahikorrena.

Modu osoago batez zatitu nahiko nuke baieztapen honen oinarria. Lehenik eta behin, orientatzailea eta psikoterapeuta izan naiz. Nire bizitza profesionalean zehar, arazoak zituzten ikasle unibertsitarioekin, zailtasunak zituzten helduekin, norbanako "normalekin" (negozio-exekutiboak esaterako) eta beranduago ospitalizaturiko pertsona psikotikoekin lan egin dut. Nire esperientzia terapeutikoak emandako ezagutzak, klase eta mintegietako nire interakzioetan, irakasleen entrenamenduan, langile taldeen administrazioan, psikologo eta psikiatren ikusketa kliniketan, erabiltzen saiatu naiz, baita orientatzaileek euren gaixoekin lan egiten dutenean ere. Erlazio hauetako batzuk iraupen luzekoak eta intentsiboak dira, psikoterapia indibidualean bezala; eta besteak motzak dira lan tailerretan partehartzai 1eekiko esperientziatan bezala edo kontseilu praktikoengatik datozen ikasleekiko hartueman edo kontaktuan bezala. Sakontasun maila zabala hartzen dute. Gradualki, esperientzia hauei guztiei aplikatzen zaien ikaskuntza bat, zera denaren ondoriora heldu naiz: erlazio pertsonalaren kualitatea da garrantzitsuena.

Norbanako hauetako batzuk denbora laburrez tratatu ditut, beste batzuekin, intimoki ezagutzeko aukera izan dut; baina edozein kasutan, topaketa pertsonalaren kualitatea, ziuraski epe luze batera, zera da: Esperientzia hau, garapena edo hazkuntza ahalbidetzen edo bultzatzen duen esperientzia gisa, zein puntutarainokoa den zehaztuko duen elementua. Ustez, nire topaketen kualitatea garrantzitsuagoa da epe luzera, nire ezagutza akademikoak baino, nire entrenamendu profesionala, nire orientabide terapeutikoa eta elkarrizketetan erabilitako teknikak baino. Pentsamenduaren hildo honetatik jarraituz, orientatzaile batentzat ere bere ikasleekin duen erlazioa -motza nahiz jarraia- neurri eta frogen ezagutza baino, bere errejistroen egokitzapena baino, defendatzen dituen teoriak baino, arrakasta akademikoa zehaztasunez aurresateko duen gaitasuna baino nahiz bere entrenamendua jaso zueneko eskola baino garrantzitsuagoa dela uste dut.

Azken urteotan nahikoa pentsatu dut gai honen inguruan nirearekiko oso ezberdinak diren orientabideak dituzten orientatzaile eta terapeutak behatzen saiatu naiz nirearenarekin bat, bere eraginkortasunaren oinarria ulertzeko asmopean. Iturri oso ezberdinetatik eratorritako elkarrizketa grabatuak entzun ditut. Gradualki, zenbait formulazio teoriko garatu ditut; erlazioetan, eraginkortasunaren oinarrien inguruko zenbait hipótesi. Nortasunaren arloan orientabide eta prozeduran oso ezberdinak diren norbanakoak, laguntza erlazio batean eraginkorrak nola izan daitezkeen nahiz bakoitzak arrakasta nola izan dezakeen aldaketa edo garapen konstruktibo bat erraztean, galdetzen diodanean neure buruari zera ondorioztatu dut: Euren jarrerarekin lotzen, asoziatzen diren hainbat osagai ematen dituzte laguntza erlaziora. Hau da nire hipotesiaren baitan, eraginkortasuna azaltzen duena, orientatzaile, psikologo kliniko nahiz psikiatra bati buruz hitz egitean.

Zein dira orientatzailearen jarrerazko nahiz elementu esperientzialak diren elementu horiek, zeintzuk erlazioa, hazkuntzaren klima bultzatzaile bihurtzen baituten? Zehaztasun nahiz kontu handienarekin deskribatu nahi nituzke nahiz eta oso ongi jakin, topaketa pertsonal baten kualitateak nekez ulertu nahiz azaldu daitezkeela hitzen bidez.

KONGRUENTZIA

Lehenik eta behin; garapen pertsonala erraztu egiten dela suposatzen dut, orientatzailea, norbera denean, bere pazientearekiko erlazioan zintzoa eta mozorrorik gabea edo itxurakeriarik gabea denean, momentu horretan sentimendu eta gaitasunak izanik beragan modu aske batez darraitenak. Kongruentzia kontzeptua, baldintza hau deskribatzen azaltzen saiatzeko erabili dugu. Honekin, oientzatzailea esperimentatzen ari den sentimenduak beragan sar daitezkeela adierazi nahi dugu, bere kontzientzian sar daitezkeela; sentimendu hauek sentitzeko gai dela adierazi nahi dugu, eta egokia izanez gero, horiek komunikatzeko gai izan daitekeela. Honek, terapeuta bere pazientearekin topaketa pertsonal eta zuzen batera iritsi dela esan nahi du, pertsonen arteko aurrez-aurreko egoera batean oinarrituz, pertsona bera ezagutuz. Bera, hura bera izaten ari dela adierazi nahi du, eta ez norbera ukatuz edo borberari uko eginez. Inork ez du lortzen baldintza hauetara guztiz heltzerik, baina terapeuta bere harnean gertatzen ari dena modu onargarri batez entzuteko geroz eta gaituagoa den artea eta beldurrik gabe bere sentimenduen konplexutasuna izateko geroz eta gaituagoa den artean, altuagoa izango da bere kongruentzia maila.

Gure eguneroko bizitzan kualitate hau erraz hautematen dugula pentsatzen dut. Gutako bakoitzak aipa litzake beti mozorro betenpean dihardutela diruditen pertsona ezagunak, paper bat betetzen ari direnak, sentitzen ez dituzten gauzak esateko joera dutenak. Inkongruentzia azaltzen dute. Horrelako pertsonen aurrean ez gara oso sakonki errebelatzen. Bestalde, gutako bakoitzak, eurengan konfidatzen duguneko norbanakoak ezagutzen ditu, beraiek, eurak direna direla hutematen du.gu.lako, pertsonarekin berarekin tratatzen ari garela hautematen dugulako eta ez profesionaltasun eta kortesiazko mozorro batekin. Hau da hitz egiten ari garen kualitatea eta terapeuta, erlazioan zehar zenbat eta jatorra eta kongruenteagoa izan, pazientearen nortasunean aldaketak gertatzeko probabi1itatea haundiagoa izango dela suposatzen da.

Urte hauetan, hipótesi honen baieztapen kliniko asko jaso dut, zoriz aukeratutako ospitalizaturiko gaixo ezkizofrenikoekiko nire Janean. Gure ikerketa programaren terapeuta indibidualak, motibaziorik gabeko norbanako hauekin tratatzeko orduan, modu eskas, gogor, iraunkor batez hezituak eta kronikoki ospitalizatuak izan diren hauekin tratatzeko orduan, eraginkorrenak direla diruditenak, ezer baino lehen, errealak diren horiek dira, pertsonen moduan jokatzen dutenak modu jator, eta giza era batez, erlazioan beren benetakotasuna adierazten dutenak.

Baina, probetxugarria al da beti benetakoa, autentikoa izatea? Zer deritzogu sentimendu ezkorrei buruz? Zer gertatzen da orientatzaileak pazientearekiko duen benetako sentimendua, izorratzearena denean, aspergarritasuna nahiz gustokoa ez denean? Nire erantzuna zera da: Guztiok noiz edo noiz esperimentatzen ditugun honelako sentimenduekin ere, hobe da orientatzailea zintzoa izatea, sentitzen ez duen gusto, interes, ardura, itxurakeria aurkeztu ordez.

Baina ez da erraza errealismo hau lortzea. Ez naiz, bururatzen zaigun salaketa eta sentimendu oro kontsideraziorik gabe eta inpultsiboki botatzea probetxugarria denik esaten ari, egiazkoak, benetakoak, zinezkoak izaten ari garen inpresio horrenpean. Erreala izateak, norbere barnean gertatzen diren esperientzia korrontea ezagutzearen eginbehar zaila dakar, etengabeko aldaketa eta konplexutasunagatik markaturiko korrontea. Hau da, ikasle horrekiko nire tratuan aspertzen ari naizela hautematen badut eta sentimendu hauek jarraitzen badute, berari eta gure erlazioari zor diedan zerbait dela pentsatzen dut, berarekin sentimendu hau elkarbanatze hori. Baina hemen, berriz ere, nigan gertatzen denarekin etengabeko kontaktuan egon nahiko dut. Ni banaiz, aspertuta aurkitzearen nire sentimendua dela onartuko dut espresatzen ari naizena, eta ez bera pertsona aspergarria denaren ustea. Hau nire erreakzio bezala esaten badut, sakonagoa den erlazio baterantz bideratzeko potentzialitatea dauka. Baina sentimendu hau, korronte aldakor eta konplexu baten inguruan ematen da eta beharrezkoa da azken hau komunikatzea. Aspertuta egotearen deserosotasuna eta nire aspektu hau adierazteko ezerosotasuna elkarbanatzea gustatuko litzaidake. Jarrera hauek elkarbanatzean, nire aspertze sentimendua urruntze sentsazio batetik sortzen dela iruditzen zait eta berarekin kontaktu handiagoan egon honetan komunikatzen saiatzen ari naizen bitartean eta aspertzetik urrun nago bere erantzuna irrika eta agian beldur pixka batez itxaroten dudan bitartean. Beraganako sentikortasun berri bat ere sentitzen dut, gure arteko oztopoa izan den sentimendu hau elkarbanatu ondoren. Horrela, bere ahotsean, sorpresa edo mina entzuteko gaituago nago, orain, hura, hura bera delako egiazki hitz egiten ari dena berarekin erreala izatera ausartu naizemez gero. Neure buruari, berarekiko erlazioan pertsona -erreala eta inperfektua- izaten utzi diot.

Lehen elementu hau zabal azaltzen saiatu naiz garrantzi handikoa baiteritzot (agian azalduko ditudan baldintzen artean erabakiorrena, garrantzitsuena da), eta onartzea zein lortzea erraza ez delako. Glendin-ek lan bikaina egin du esperimentazio kontzeptuaren esanahia eta honek orientazio eta psikoterapiarekin duen erlazioa azaltzerakoan eta bere artikuluak esaten saitu naizena osotu dezake.

Argi geratzea espero dut orientatzailearen errealismo bati buruz ari naizela, ez dela azalekoa, sakona eta bentakoa baizik. Zenbaitetan, "trasparentzia edo gardentasun" hitzak, kongruentzia pertsonalaren elenentu hau azaltzen laguntzen duela pentsatu dut. Nigan gertatzen den guztia, zeina, erlaziorako garrantzitsua izan baitaitekeen, nire pazienteak ikus badezake, honek nere bitartez argi ikus badezake, eta errealitate hau erlazioan zehar aurkeztea desiratzen ari banaiz, orduan, ia erabat ziur egon naiteke, biok ikasten duguneko eta garatzen gareneko topaketa esanguratsua izango dela hau.

Askotan galdetu diot neure buruari hau ote den erlazio psikoterapeutiko batean axola duen kualitate bakarra. Ebidentziak beste kualitate batzuk ere ezberdintasun sakon bat egiten dutenaren ideia azaltzen duela dirudi eta beharbada, lortzeko errazagoak dira. Beraz, hauek ere azalduko ditut baina erlazioaren momenturen batean hauek egiazki orientatzailearen esperientziaren parte ez badira, orduan, benetan bakoitza dena izatea hobe dela uste dut, beste kualitate hauek sentitzen ari zarela uste, nahi izan baino.

ENPATIA

Nik ikusten dudan moduan, erlazioan oinarrizko bigarren baldintza, orientatzaileak bere pazientearen mundu pribatuaren ulermen enpatiko zehatza esperimentatzen duela eta ulermen horren hainbat zati esanguratsu komunikatzeko gai dela da. Pazientearen barne-munduko esangura pribatu eta pertsonalak, norberarenak bailiren hautematea, baina beti ere "baldin eta... bezalakoa" horren kualitatea galdu gabe; hau enpatia da, zeinak, garapena bultzako duen erlaziorako beharrezkoa baitirudien. Pazientearen konfusioa, jasotzera eta norbere barnean sakonago eta espresio horien esanahiei begira, askeagoa den erresonantzia esperimentatzera gaitzen dute.

INTERES POSITIBOA

Orain hirugarren baldintza. Pazientearengan dagoenarekiko zenbat eta jarrera amoltsuagoa, positiboa edo baikorragoa eta onargarriagoa eduki orientatzaileak, aukera gehiago egongo da garapena eta aldaketa gertatzeko. Honek, orientatzaileak pazientea pertsona bat bezala maite duela esan nahi du, sentimendu kualitate batekin, zeina, zentzu batean aita batek bere semearekiko duenaren berdina baiten, pertsona gisa apreziatuz momentu horretan daukan jarrera partikular bati kasurik egin gabe. Bere pazienteaz, posesiboa ez den modu batez arduratzen dela esan nahi du, ahalmenak dituen pertsona gisa baizik. Borondate on eta irekia eskatzen du, pazientea, beragan erreala den edozein sentimendu izan dadin momentu horretan -beraganako etsaitasun edo goxotasuna, errebeldia nahiz sumisioa, segurtasuna edo mespretxua. Paz ientearekiko maitasun mota bat adierazten du, kontutan hartuz, "maitasun" hitza "agape" kontzeptu teologikotik hartzen dugula eta ez bere ohizko esanahi erromantiko eta posesiboetatik. Deskribatzen ari naizena, paternalista ez den, semtimentala nahiz soziala eta onargarria ez den sentimendu bat da. Beste pertsona, aparteko norbanako gisa errespetatzen du eta ez da beraz jabetzen. Eskatzen ez den eta indarra duen atsegintasun mota bat da. Interes positiboa izenez deitu dugu.

INTERESAREN B ALDINTZAGABEKOTASUNA

Badago jarrera honen aspektu bat, zeinaz, modu batez, hain ziur sentitzen ez bainaizen. Interes positiboa zenbat eta baldintzagabeagoa izan, erlazioa eraginkorragoa izango denaren hipotesia proposatzearen ahalegina egingo dut. Honekin, orientatzaileak pazientea baldintzatutakoa baino haruntzago, modu oso batez apreziatzen duela esan nahi du. Orientatzaileak pazientearen zenbait sentimendu ez ditu onartzen eta beste batzuk gaitzestu egiten ditu. Pertsona honekiko, baldintzagabeko interesa sentitzen du. Hau, erreserba eta ebaluaziorik gabe agertzen den sentimendu positibo bat da; epaiketarik ez egitea adierazi edo esan nahi du. Orientatzailea eta pazientearen arteko topaketan agertzen denean apreziazio edo baloratze ez ebaluatibo hau, aldaketa eta garapen konstruktiboak gertatzearen aukera handiagoa dela uste dut.

Hau, baldintzagabeko interes positibo baten eta baldintzatutako interes baten arteko kontraste bikaina da. Hau, bai orientatzaile eta bai gurasoentzat ere, egiazkoa dela uste dut.

PAZIENTEAREN PERTZEPZIOA

Honaino, garapen konstruktibo baten posibi1itateari buruzko nire hipótesi guztiak, orientatzailek sentimendu hauek esperimentatzean oinarritu dira; hala ere, badago pazienteak eduki beharreko baldintza bat. Nahiz eta deskribatu ditudan jarrerak neurri batean pazienteari komunikatu zaizkion eta berak perzibituak edo hautemanak izan, eurak ez daude bere mundu konteptualean eta beraz, eraginkorrak ezin izan ditezke. Ondorioz, beharrezkoa da eraikitzen aritu naizen ekuazioari beste baldintza bat eranstea, gehitzea; psikoterapian zehar emten den garapen pertsonalari buruzkoa. Hau da, pazienteak, ,or ientatzai leak bereganako esperimentatzen duen benetakotasuna eta enpatia, gutxienezko neurri edo gradu batez hautematen duenean, orduan, jarreraren aldaketa eta nortasunaren garapena aurresan daiteke.

Honek niretzat, orientatzaile gisa inplikazioak ditu. Sentikorra izan behar dut, ez nire barnean gertatzen denarekiko eta nire pazientearengan ematen diren sentimendu korrontearekiko soilik, baita bera nire komunikazioak jasotzen ari deneko moduarekiko ere. Bereziki trastornatutako, nahastutako pertsonekin lan eginez, enpatia setiaketa eza bezala hauteman daitekeela ikasi dut; nire aldetik, baldintzagabeko aprezioak, axolagabetasun moduan hauteman daitezkeela; giro epeltasuna, gertutasun mehatxugarri moduan hauteman daitekeela; eta nigan egiazkoak diren sentimenduak faltsuak bailiren hauteman daitezkeela. Pertsona jakin honentzat, argia izango den moduan jokatu eta komunikatzea gustatuko litzaidake, modu honetan, beraganako erlazioan esperimentatzen ari naizena, anbiguoa edo zalantzazko gisa hauteman ez dadin. Proposatu ditudan beste balditzen moduan, hasera ulertzeko erraza da, baina bere errealizazioa zaila eta konplexua.

ZENBAIT MUGAKETA

Hauek hipotesiak direla azpimarratzea gustatuko litzaidake. Beste atal batean, hipótesi hauek froga enpirikoan jartzen direnean eIkarrengandik urruntzen direneko moduari buruz hitz egingo dut. Baina hauek haserako hipotesiak dira, ez azken hitza.

Oinarrizkoak diren eta deskribatu ez ditudan beste baldintza batzuk ere egon daitezkeenaren posibi1itatea onartzen dut. Duela gutxi, Oínarrizko Eskolako haurrei orientatzaile gazte batek grabatutako zenbait elkarrizketa entzuteko aukera izan nuen. Oso maitakorra eta baikorra zen bere pazienteekiko jarreran eta hala ere, erabat eraginkortasun ezakoa izan zen. Modu bero, goxo batez, haur bakoitzaren azaleko aspektuak bakarrik erantzuten ari zela zirudien, honegatik kontaktuak azalekoak, sozialak eta adiskidetsuak izan zirelarik; baina bistakoa zen ez zela haurraren egiazko pertsonagana iristen ari. Hala ere, berak, deskribatu ditudan baldintza bakoitzean altu klasifikatu zuen; hau da, agian, nire formulaketan hauteman ez ditudan zenbait elementu solte badaude.

Laguntza erlazio ezberdinak pertsona mota ezberdinekin eraginkorrak izan daitezkeen posibi1itateaz jabetzen naiz. Eskizofrenikoekin lan egiten duten gure terapeutatako batzuk, erabat baldintzatuak direla diruditenean dira eraginkorrak; psikotikoen jarrera kapritxoso batzuk onartzen ez dituztenean. Hau bi moduz interpreta daiteke: agian inguru baldintzatu bat egokiagoa izan liteke norbanako hauekin edo agian -eta gertaerekin hobeto komuztatzen duela iruditzen zait- norbanako psikotiko hauek, jarrera baldintzatu bat, terapeuta egiazki interesatzen den espresio moduan hautematen dute, baldintzagabeko jarrera bat interes eza nahiz apatia gisa interpretatua izan litekeen bitartean. Edozein kasutan, argitu nahi dut, hemen azaldu dudana haserako formulazioak direla, zeintzuk ziuraski ondorengo ikasketengatik aldatuak eta zuzenduak izango bait iren.

INPLIZITURIK DAGOEN FILOSOFIA

Argia denez, deskribatu ditudan jarrera motak ezin izan daitezke orientatzaile batengatik esperimentatuak, jarrera horiekin komuztatzen duen jendearekiko filosofia bat ez badu behintzat.

Deskribatutako jarrerek ez dute zentzurik, pertsona eta bere potentzi alitateekiko errespetuzko kontestu batean ez bada.

Orientatzailearen baloreen eskalan, lehen elementua norbanakoaren balorea ez bada, azken hau interes erreal bat edo ulertzearen desira esperimentatuz ez da gai izango bere burua aurkitzeko eta agian ez du bere burua, erreala izateko adina errespetatuko. Egiazki, norbanakoak estatuaren ongi-izatearen alde manipulatuak izateko, funtsean objektuak direnaren ikuspuntua mantentzen duen profesionalak, nahiz hezkuntza erakundeen onurarako direla, nahiz "bere onerako", nahiz boterea eta kontrolaren bere behar propioa asetzeko direnaren ikuspuntua duenak, ez ditu erlazio konstruktibo eta hazkuntza edo garapenaren bultzatzaile gisa esperimentatuko deskribatu ditudan jarrera elementuak. Baldintza hauek, bat datozenak, kongruenteak eta naturalak dira zenbait textuinguru filosofikoetan baina ez beste batzuetan.

IKERKETA ENPIRIKOAK

Honek nire buruari, eta irakurlea bera ere galdezka arituko delakoan, formulatu dizdiodan hainbat galdera sortarazi ditu. Laguntza erlazio batean funtsezko gisa deskribatu ditudan ezaugarri hauek, nire iritzia soilik al dira, nire preferentzia eta prejuizio pertsonalak al dira? Ala sinpleki, orokorrean filosofía demokratiko batean sortzen den prejuizio bat errepresentatzen dute? Ala egiazki, aldaketa eta garapen konstruktibo bat bultzatzen dute?

Duela bost urte ezin izango nituzkeen galdera hauek erantzun. Orain gutxienez, ondo diseinaturiko dozena bat ikerketa dago, zeintzuk, arazoa modu ezberdinez enfokatuz puntu hauek argitzen baitituzten. Ikerketa hauetako bakoitza hona ekartzea, laguntzarako izan beharrean, nahasketa sortzeko baino ez litzateke izango. Bere metodoak deskribatu nahi nituzke kontzeptu orokorrekin eta ondoren aurkikuntzak bildu.

Ikerketek, bi paziente motekin lan egiten dute. a) Ikasleak eta komunitateko kideak, zeintzuk beren borondatez laguntza bila orientatzaileengana jotzen baituten eta b) hilabete batzuetatik urte asko arterainoko denbora batez, estatuko espítale batean eman duten norbanako eskizo frenikoak. Lehen taldea, batezbesteko sozioedukatiboaren gainetik aurkitzen da, bigarrena azpitik. Lehen taldea laguntza lortzera motibatua dago eta bigarrenak, motibatua ez egoteaz gain, erresistentzia agertzen du. Egokitzapenaren eremuak funtzionamendu oneko norbanakoetatik, ondoren, desegokitzapen eta istiluaren hainbat maila edo gradutatik pasaz, bizitzari aurre egiteko erabat ez-gaituak direnetaraino, errealitatearekiko kontaktutik kanpo daudenetaraio zabaltzen da.

Ikerketa ezberdinetan, deskribatu ditudan jarrera elementu hauek neurtzeko hiru modu agertu dira. Lehenengo metodoa zati motzetan oinarrituta dago, normalean lau minutuko iraupenekoak, grabatutako eIkarrizketetatik zoriz hautatuak. Ebaluatzaileek, zati hauek entzutean, orientatzai1ea erantzuten ari deneko enpatia zehatzaren gradúa epaitzen dute esaterako eta kontu handiz definitutako eskala baten barne, ebaluaketa bat egiten dute. Ebaluatzaileek ez dakite zati hori duela gutxikoa den ala aspaldikoagoa den, edo arrakasta txiki ala handiagoko kasu bat den. Ikerketa gehienetan, kualitate bakoitza zenbait aldiz ebaluatu dute.

Bigarren neurketa método bat, Erlazio Inbentarioaren erabileraren bidezkoa da, zeina momentu jakin batzuetan pazienteak erantzundakoa izango baiten. Inbentarioak, orientatzailea onarlea, enpatikoa eta kongruentea deneko maila edo graduari erreferentzia egiten dioten baieztapenak ditu; pazienteak erantzuten du baieztapena sei puntuko eskala batean ebaluatuz, zeina "benetan egiazkoa"tik "erabat faltsua"raino baitoan. Enpatiaren hainbat adibide honoko hauek dira: "Gure erlazioan, berak, den bezala jokatzen du" eta “berak, egiazki dena baino gehiago maite edo ulertzen nauenaren itxura egiten du". Lau jarrera elementuetako batentzat klasifikaturik dago inbentarioa, eta emaitza totala ere badago.

Hirugarren metodoa ere Erlazio Inbentarioan oinarrituta dago baina oraingoan orientatzaile edo terapeutak erantzundakoa. Esaldiak berdinak dira, izenordeen aldaketa egoki bat izan ezik.

Elkarrizketetan zehar gauzatzen den pertsonalitatearen aldaketa konstruktiboaren gradúa zehazteko, irizpide ezberdinak erabiltzen dira hainbat ikerketetan. Kasu guztietan, erlazioan jarrera baldintzen neurriarekiko independienteak diren aldaketa irizpideak dira. Zenbait aldaketa neurri honoko hauek dira: MMPIren hainbat indize eta eskalatan aldaketak; test proiektiboetan aldaketak, zeintzuk klinikoek itsu-mustuan aztertzen baitituzten ikerketaren ezagutzarik izan gabe; klasifikazioaren egokitze eskalan aldaketak; antsietate neurri batean aldaketak; eta pertsonalitate aldaketan eta egokitzapenean terapeutaren ebaluazioak.

AURKIKUNTZAK

Ikerketa hauetako zenbait aurkikuntza azaldu nahi nituzke:

- Orientatzailea, erlazioan baldintza maila kokatzeko elementurik esanguratsuena da nahiz eta pazienteak ere baduen erlazioaren kualitatean eraginik.

- Aurrerago aldaketa gehiago izango dituzten pazienteek, beren orientatzailearekiko edo terapeutarekiko erlazioan, jarrera baldintza hauek azkarrago hautematen dituzte.

- Pazientea zenbat eta aztoratutago egon, orduan eta zailagoa izango da orientatzailearengan jarrera hauek hautematea, (edo hori egiteko ezgaitua izango da).

- Orientatzaile edo terapeutek, pazienteari eskeintzen dioten jarrera baldintza mailari dagokionean, nahikoa kontsistenteak izateko joera dute.

Ikerketa guztietan, aurkikuntzarik handiena zera da: kongruentzia, enpatia eta baldintzagabeko interes positibo maila altua agertzen zuen orientatzaile batekiko erlazioan jardun ziren pazienteek, garapen eta prtsonalitatearen aldaketa konstruktibo bat agertzen dute. Baldintzetan maila altu hauek honoko hauekin erlazionaturik daude: MMPI indize eta eskalatan aldaketa positibo bat, niaren indarra barneratuz; itsu-mustuan ebaluatutako pretest eta postestaren bateriaren aldaketa positibo bat; antsietatearen puntuazioetan eta autokontzientzia eskalan gutxitze bat; terapia prozesua neurtzeko diseinaturiko prozesu eskaletan maila altuagoa; orientatzailearen ebaluazioetan aldaketa positibo bat.

Paziente klinikoen ikerketetan, erlazio haseran eskeinitako baldintzekiko pazientearen hautematea eta eIkarrizketak bukatzen direneko aldaketa mailaren arteko koerlazioa altuagoa da, eskeinitako baldintzekiko orientatzailearen pertzepzio edo hautematea eta aldaketa mailaren artekoa baino. Beste modu batez esanda, pazientearen pertzepzioa, aldaketaren iragarpenik hoberena da.

Aurkikuntza hau ez da paziente eskizofreniko batengan aplikatzen, zeinaren barne nahasketak edo aztoraketak, gure terapeuta konziente eta esperientziadunak eskeinitako baldintzak egokiro hautematea zailago bihurtzen baition.

Paziente eskizofrenikoetan ustegabeko aurkikuntza bat zera da: erlazioaren baldintzen baja, aldaketa ezkor (zenbait aspektutan) batekin loturik dago. Pazienteek aldaketa baikor bat agertze edo azaltze horretan porrot egiteaz gain, okerrera egiten dute, pretest eta postesten bateriak eba1uatzerakoan, klinikoen juizioen baitan; antsietatearen hazkuntza agertzen dute. Oraindik ez da zehaztu ikerketa hau laguntza bila etortzen diren pazienteei ere aplikatzen ote zaien.

Ikerketa hauei balidezia ematen dietela dirudien aurkikuntza bat zera da: Itxaron zitekeen bezala, esperientzia handiendun orientatzaileak esperientziarik gabekoekin konparatzen direnean, lehenengoek baldintza hauen maila altuago bat agertzen dute eta arrakasta handiagoa dute euren pazienteei komunikatzerakoan. Horrela, baldintza altuagoak eskeintzen dituztela hautematen da eta euren pazienteek aldaketa gehiago agertzen dituzte eIkarrizketen prozesuan zehar.

INPLIKAZIOAK

Zeintzuk dira ikerketa hauen zenbait inplikazio, psikologia, psikoterapia eta pertsonenganantz zuzendutako orientazioaren eremurako? Bururatzen zaizkidan lau inplikazio aipatuko ditut.

Lehen tokian, ikerketa hauek, orientazio eta psikoterapian kausa efektu erlazioak ikertzea agian posiblea dela agertzen dute. Dakidanez, berez, psikoterapian aldaketaren eragin bultzatzaile nagusiak neurtu eta aislatzen saiatu diren lehen ikerketak dira. Honoko galdera honen inguruko ikerketa aitzindariak errepresentatzen dituzte: Zer da egiazki counselig eta psikoterapia bereizten dituena? Ematen duten erantzuna zera da: Orientatzaileak eskeinitako jarrerak dira neurri handi batean sortutako klima psiko1ogikoa, egiazki ezberdintasuna egiten duena, zeinak egiazki aldaketarantz bultzatzen baituen.

Ikerketetan erabat praktikoa den garrantzizko zerbait badago. Argitasun haundiz erlazio bat bere esistentziaren haseran ebaluatuz, neurri batean aldaketa bultzatuko duen erlazio bat izatearen probabi1 itate maila aurresan daiteke. Posibi1itatearen mugen barne dagoela dirudi, etorkizun ez oso urrun batean, garapen psikologiko konstrukti boa bultzatzen duten elementuen ezagutza geroz eta zehatzagoa lortzea, elikaduraren arloan hazkuntza fisikoa bultzatzen duten elementuen ezagutza zehatzagoa lortu den moduan. Ezagutza hau edukitzean eta gure tresnak zehatzagoak izatean, posibilítate erakargarri bat agertuko da, horrela, aurrez, emandako erlazio batek norbanakoaren garapen psikologikoa eta hazkuntza aurresateko gai izanik, haur baten dieta zehaztu eta honek, dietak, hazkuntza fisikoa bultzatuko dueneko maila aurresan dezakegun bezala.

Honi loturik, pertsona arteko erlazio ezegoki bat, serioki nahastutako norbanakoengan behintzat, garapen pertsonalean ondorio ezkorra izan dezakeenaren aurkikuntzak, erlazio baten aurre-ebaluazio hori, ardura handiagoa eta posibilítate mehatxukorragoa izatea dakar.

Pertsonengan o inarritutako sistemaren eremurako beste esanahi garrantzitsu bat zera da: Pertsona arteko erlazio batean aldaketa baikorra ahalbidetzen duten elementu zehatzei dagokienean, teoría baten hasera eta berau sostengatzen duten gertaera enpirikoak badaude. Horrela, orain, halako ziurtasun batez eta gertaeretan oinarrituz, honoko hau esan dezakegu: Orientatzailearen benetakotasun edo kongruentzia maila altu bat, orientatzailearen aldetik enpatia sentikor eta zehatz bat, orientatzailearen aldetik pazientearekiko interes, errespetu eta aprezio maila altu bat eta interes honetan baldintzapen eza ezaugarritzat dituen erlazio batek, erlazio eraginkor eta hazkuntzaren bultzatzailea izateko probabi1itate handia du. Baieztapen hau balidoa da beren borondatez laguntza bila jotzen duten norbanako ezegokituei dagokienean nahiz lagunduak izatearen desira edo nahi konzienterik ez duten pertsona eskizofrenikoei dagokionean. Baieztapen hau, jarrera elementu hauek grabatutako elkarrizketa zatiak eztzuten dituzten epaile inpartzialek ebaluatzen dituztenean ere mantentzen da, baita orientatzaileak erlazioan eskeini dituen kualitateekiko duen hautemate edo pertzepzio kontzeptuenpean neurtzen direnean nahiz pazienteak erlazioarekiko duen pertzepzioz neurtzen direnean (ospita1izaturik ez dagoen pazientearen kasuan behintzat) ere. Laguntza erlazioen eremua bezain konplexua den eremuan baieztapen hauek egin ahal izatea aurrerapausu handia dela deritzot.

Azkenik, ikerketa hauek, orientatzaile eta terapeuten tratamendurako inplikazio esanguratsuak izan litzakete ondoren etorriko den lan baten bidez. Orientatzailea pertsona arteko erlazioetan konprometituta ikusten deneko mailaraino eta erlazio horien helburua garapen osasuntsua bultzatzea denaren mailaraino, orduan ondorio batzuk jarraituko lirateke. Entrenamendu horretarako, jendearekiko erlazio ordinarioetan deskribatu ditudan kualitateak maila altu batean lituzketen pertsonak aukeratzen saiatuko litzatekeela adieraziko luke. Pertsona goxoak, espontaneoak, benetazkoak, ulerkorrak eta ez-epaitzaileak nahi genituzke. Norbanako hauentzako hezkuntza programak, jendearekiko gustua eta enpatia geroz eta gehiago esperimentatu ahal izateko moduan eta beraiek egiazki diren bezala, benetan direna aurkitzea geroz eta errazagoa izateko moduan planifikatzen saiatukoo ginateke. Bere entrenamendu esperientzietan ulergarritasuna eta onargarritasuna sentitzean, mozorrorik erabiltzen ez duten egiazko instruktoreekin kontaktuan egotean, oraindik ere konpetenteagoak bihurtuko lirateke. Entrenamendu honetan, pertsona arteko esperientzia eta ikaskuntza intelektuala berdin enfokatuko lirateke. Froga eta neurrien nahiz psikoterapiaren teoriak edo prozedura diagnostikoen inolako kantitatek, ezingo lukeela bere pazienteekiko topaketa pertsonalean eraginkorrago bihurtu entrenatzailea, onartuko litzateke. Pazienteekin lan egitearen gaur-egungo esperientzian eta ezartzen diren erlazioen autokritika eta kontuzko ebaluazioan, enfasi handi bat egingo litzateke.

Ezagutzen ditudan entrenamendu hauek orientazioan, psikologia klinikoan eta psikiatrian helburu honetara hurbiltzen ote diren galdetzen diodanean neure buruari, erabateko "ez" batez erantzuten dut. Gure entrenamendu profesionalaren programa gehienek, zailagotu egiten dutela iruditzen zait norbanakoa, norbera izatea eta profesional bat errepresentatzearen probabi1itatea handiagotzen dute. Askotan, ekipo teoriko eta diagnostiko batez hain kargaturik ikusten da, ezen beste persona baten barne-mundua berak ikusten duen moduan ulertzeko gaitasun gutxiago baituen. Askotan, bere entrenamendu pertsonalarekin jarraitzean, beste pertsonenganako sentitzen duen haserako afektu goxoa, ebaluazio diagnostiko eta psikodinamikaren itsaso batean murgilduta aurkitzen dela gertatzen da.

Kasu honetan, ikerketa hauen aurkikuntzak serioski hartzeak, entrenamendu profesionalaren izaeran bertan nahiz bere curriculuan markatutako zenbait aldaketa egitea ekarriko luke.

ONDORIOA

Zenbait baieztapenekin bukatu nahiko nuke, zeintzuk, nire ustez, logikoki, bata bestearen atzean baitatozen.

Laguntza lanbide gehienen helburua, psikoterapiarena eta orientabidearena barne, pertsonengan garapen pertsonala eta garapen psikologikoa, heldutasun gizarteratu baterantz suspertzea edo handiagotzea da.

Lanbideko edozein kideren eraginkortasuna egokiago neurtzen da, bere paz ienteek iko Janean helburu. hau lortzen dueneko mailaren kontzeptupean.

Bere baitan, garapen pertsonalean aldaketa konstruktibo bat dakarten elementuen gure ezagutza, bere haur-etapan dago.

Gertaeretan oinarritutako ezagutza honek, aldaketa sortze horretan, oinarrizko eragina, pazienteak bere orientatzailearekiko erlazioan esperimentatzen dituen hainbat kualitateen maila dela adierazten du.

Pazienteen barietate baten barne -normalak, ez-gaituak eta psikotikoak-, orientatzaile eta terapeuta ezberdin askorekin eta erlazioak pazientearen ikuspuntutik begiratuz, inplikatu gabeko behatzaile edo terapeutak erlazioaren zenbait kualitate, alkaduntza eta garapen pertsona1arekin lotzen direneko baieztapenarekin topo egiten du.

Elementu hauek ez daude sofistikazio ideologiko nahiz ezagutza teknikoz osotuak; giza kualitate pertsonalak dira -orientatzaileak esperimentatzen duen zerbait da, eta ez, dakien zerbait. Garapen pertsonal konstruktiboa, orientatzailearen errealitatearekin loturik dago; bere pazientearekiko bere (orientatzailearen) baldintzagabeko eta egiazko, benetako afektuarekin; pazientearen mundu pribatuarekiko bere (orientatzailearen) ulermen sentikorrarekin eta pazientearengan bertan dauden kualitate hauek pazienteari berari komunikatzearen bere gaitasunek in.

Aurkikuntza hauek, orientabide eta psikoterapiaren praktika eta teoriarako funtsezko zenbait inplikazio dituzte bere baitan, baita eremu hauetan lan egiten dutenen entrenamendurako ere.

Harvard Educational Review; vol. 32 (4) 416-.429 orr. 1962ko udazkena